راهبرد سیاست همسایگی و نظم‌سازی ژئواکونومیکی چندجانبه؛ جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا
محورهای موضوعی : اقدامات و سیاست‌های سازمان‌ها
1 - دانش‌آموخته دکترای روابط بین‌الملل دانشگاه تهران، تهران، ایران
کلید واژه: اتحادیه اقتصادی اوراسیا, سیاست همسایگی, دیپلماسی اقتصادی, چندجانبه گرایی اقتصادی, نظم‌سازی ژئواکونومیکی, توسعه صادرات, آسیای مرکزی و قفقاز,
چکیده مقاله :
نظم‌سازی ژئواکونومیکی به‌عنوان یکی از پایه‌های اصلی نظم‌سازی راهبردی در سطح منطقه غرب آسیا و ایفای نقش ثبات‌سازی اقتصادی در مناطق پیرامونی به یکی از جهت‌گیری‌های اصلی سیاست خارجی منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران تبدیل شده است. سیاست همسایگی بر مبنای دیپلماسی اقتصادی در خوشه ژئواکونومیکی آسیای مرکزی و قفقاز فضای تنفس تجاری مناسبی را در قالب عضویت در اتحادیه اقتصادی اوراسیا فراهم ساخته است. صادرات کالاها و خدمات مصرفی و سرمایه‌ای به این منطقه جهت تقویت صادرات و ارزآوری از جمله اهداف پیوستن به اتحادیه مذکور هستند. سؤال پژوهش حاضر این بوده که «فرصت‌ها و چالش‌های پیش روی عضویت ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا جهت تأثیرگذاری و مشارکت ژئواکونومیکی در آسیای مرکزی و قفقاز چیست؟» و این فرضیه در پاسخ مطرح شده است که فرصت گسترش بازارهای صادراتی و تقویت همگرایی ژئوانرژی با اعضای اتحادیه مهم‌ترین فرصت‌ها و عدم مکمل بودن اقتصادهای اعضا و وجود رقابت در صادرات انرژی از جمله چالش‌های پیش روی جمهوری اسلامی ایران در بازارهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا است. روش پژوهش در مقاله حاضر توصیفی- تبیینی بوده است.
Geoeconomic Order Making as one of the main foundations of strategic Order Making in West Asia as well as playing the role of economic stabilization in the periphery areas have become some of the main directions of regional foreign policy of the Islamic Republic of Iran. Neighborhood policy based on economic diplomacy in the geo-economic cluster of Central Asia and the Caucasus has provided a favorable business environment in the form of membership in the Eurasian Economic Union. Selling of consumer goods and services to the region in order to boost exports and enhance the value of national currency are among the main goals of joining the union. The question of the present study is that “what are the opportunities and challenges of advancing Iran's membership in the Eurasian Economic Union regarding geoeconomic participation in Central Asia and the Caucasus? In response to the above question, it is hypothesized that the expanding export markets and strengthen the convergence of geoenergy with union members are the most important opportunities and incompatibility of the economies of the member states along with their competition in energy exports are among the challenges facing the Islamic Republic of Iran in the markets of Eurasian Economic union. The research method in this article is descriptive-explanatory.
سازمان برنامه‌وبودجه کشور (1396). قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور، چاپ اول، تهران: سازمان برنامه‌وبودجه کشور، مرکز اسناد، مدارک و انتشارات.
سازمان توسعه و تجارت (1399). بولتن خبری اتحادیه اقتصادی اوراسیا، دفتر همکاری ایران و اوراسیا، شماره 5، قابل دسترسی در: http://tpo.ir/uploads/eurasia-bolten-99-5.pdf تاریخ دسترسی: 19 فروردین 1399.
سیمبر، رضا و غلام‌نیا، هادی (1400). دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا (مطالعه موردی همکاری‌های تعرفه‌ای)، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، دوره 27، شماره 113، صص 1-20.
فرسائی، شهرام، قاسمی حاکم و نوازانی، بهرام (1398). فرصت‌های اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در همگرایی با اتحادیه اقتصادی اوراسیایی، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، دوره 25، شماره 108، صص 141-168.j
Bader,Jeffrey (2020). “Avoiding a New Cold War between the US and China,” Brookings Institute, https://www.brookings.edu/blog/order-from-chaos/ 2020/08/17/avoiding-a-newcold-war-between-the-us-and-china/.
Boran,Li (2020). The Myth of the New Cold War, Chinese Journal of International Review, Vol. 2, No. 2.
Clingendael, Netherlands Institute of International Relations, (2015 March), Expert Seminar: Eastern Partnership countries between the EU and the Eurasian Economic Union: Prospects for trade relations and economic reforms
Courtney William, (2015 February), Remarks on the Eurasian Economic union, Central Asia economic papers No.12, the George Washington University
Dobbs Joseph, (2015 March), The Eurasian Economic Union: A bridge to nowhere?, European Leadership Network.
EEC released a new Facts and Figures brochure in English devoted to the areas of the Commission's activities (2021). See to: http://www. Eurasian commission. org/ en/nae/news/Pages/29-03-2021-facts.aspx
Elahi, N., Masoumzadeh, E., Kiaalhosseini, Z., Arabi, H. (2020),Regionalism and its Economic Effects on Iran in a Computable General Equilibrium (CGE) Model: A Case Study of the Eurasian Economic Union (EAEU), International Economics Studies, 50(2)
Eurasian Economic Commission: Free Trade Talks With Iran to Start Soon (2021). See to: https://financialtribune.com/articles/economy/ 108913/ eurasian-economic-commission-free-trade-talks-with-iran-to-start-soon
Ezati, Ezatollah (2002), Geopolitics, Tehran: Samt
Fawthrop, Andrew (2021). Profiling the top five countries with the biggest natural gas reserves, see to: https://www.nsenergybusiness.com/features/ biggest-natural-gas-reserves-countries/
International Crisis Group (2017), “Central Asia’s Silk Road Rivalries”, Jul. 27, Available at: https://www.crisisgroup.org/ europe-central-asia/central-asia/245-central-asias-silk-road-rivalries, (Accessed on: 18/10/2017).
Iran Trade and Investment (2020). See to: https://assets.publishing.service. gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/1034848/iran-trade-and-investment-factsheet-2021-11-24.pdf
Louies, Avenue (2016), “The Eurasian Economic Union: Power, Politics and Trade”, Internayional Crisis Group, Available at: https://www. crisisgroup. org, (Accessed on: 12/08/2019).
Mojtahed-Zadeh, Piruz (2003), Political Geography and Geopolitics, Tehran: Samt.
Mukhamediyev Bulat and Khitakhunov Azimzhan, (2015 spring), European Union and Eurasian Economic union trade relations and their impact on Kazakhstan, The Macro theme Review.
Stronski,Paul (2021). The Shifting Geography of the South Caucasus, see to: https://carnegieendowment.org/2021/06/23/shifting-geography-of-south-caucasus-pub-84814
Tuathail Gearóid Ó, Dalby Simon and Routledge Paul, (2003), The Geopolitics Reader, Routledge London and Newyork.
Value of Russian trade in goods (export, import and, trade balance) with Iran from 2005 to 2020 (2021). See to: https://www.statista.com/statistics/ 1025404/ russia-value-of-trade-in-goods-with-iran/
