تبیین دوران کودکی در رویکرد برساخت‌گرایی اجتماعی (تحلیلی واسازانه درباره دوران کودکی)
محورهای موضوعی : تاریخ و ماهیت رشته فلسفهٔ تعلیم‌وتربیت، مکاتب و رویکردهای فلسفهٔ تعلیم‌وتربیت قدیم و جدید ،تاریخ اندیشه و عمل تربیتی (سیاست‌ها، برنامه‌ها، اقدامات و...) مفاهیم، گزاره‌ها و نظریه‌های تربیتی آراء مربیان و فیلسوفان تربیتی روش‌شناسی پژوهش‌های تربیتی انواع تربیت مسائل تعلیم‌وتربیت ایران و جهان برنامه درسی و آموزش در رشته‌های گوناگونرضا شیخه 1 , مسعود صفایی مقدم 2 , محمد جعفر پاک سرشت 3 , دکتر سیدمنصور مرعشی 4
1 - دانشگاه شهید چمران اهواز
2 - دانشگاه شهید چمران اهواز
3 - دانشگاه شهید چمران اهواز
4 - دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی
کلید واژه: دوران کودکی, کودک رشدی, برساخت‌گرایی اجتماعی, روش واسازی,
چکیده مقاله :
هدف این پژوهش، تبیین دوران کودکی بر اساس رویکرد برساخت‌گرایی اجتماعی است. این کار با روش واسازی انجام‌شده است. واسازی، تحلیل و بازخوانی هر موضوعی از طریق مرکززدایی از آن و یافتن جنبه‌هایی از موضوع است که معمولاً نادیده گرفته می‌شود. به‌طورکلی، نظریه‌های دوران کودکی به دو دسته قابل‌تقسیم هستند: نظریه‌های رشد که دوران کودکی را دورانی طبیعی و جهان‌شمول می‌دانند و نظریه‌هایی که دوران کودکی را برساخته‌ای اجتماعی در نظر می‌گیرند. با به چالش کشیدن مفاهیم مندرج در دیدگاه رشدی، فضا برای به میدان آمدن دیدگاه برساخت‌گرایی اجتماعی هموار گردید. بر اساس رویکرد برساخت‌گرایی اجتماعی، کودکی یک پدیده اجتماعی است. مرکزیت یافتن رویکرد برساخت‌گرایی اجتماعی دلالت‌هایی برای تعلیم و تربیت دارد؛ بدین ترتیب که تعلیم و تربیت بیش‌از پیش ماهیتی اجتماعی-فرهنگی به خود می‌گیرد. دانش و به‌تبع آن، محتوای دروس نیز ماهیتی اجتماعی- فرهنگی پیدا می‌کند و تحت تأثیر دیگر قطب‌های آموزش، یعنی معلم و دیگر عوامل نهاد آموزش‌وپرورش، ساخته می‌شود. فرایند اجتماعی- فرهنگی ساخت دانش، منجر به ترجیح رویکردهای مشارکتی در آموزش می‌شود. در کنار همه این‌ها، تکثرگرایی در حوزه محتوا و روش موجه دانسته می‌شود.
The aim of this research was to explicate the childhood period based on the social constructionism, using the deconstruction method. Deconstruction is defined as analyzing and rereading each subject through defocusing and finding some aspects of the subject which are usually neglected. Generally, there exist two groups of theories concerning childhood: First, developmental theories that treat childhood as a natural and universal process. The second group considers the childhood as a special period constructed by society. Social constructionism provided a new sphere by challenging the concepts of developmental theories. According to social constructionism, childhood is a social phenomenon. Focusing on social constructionism, we will encounter special implications. In this way, education will take on a sociocultural nature. Knowledge, and consequently contents of subject matters, will get a sociocultural nature and will be shaped under the influence of other poles of education, namely teacher and other factors of educational system. The social process of knowledge construct leads to the preference of collaborative perspectives in education. Along with all these elements, pluralism will be legitimized in content and method.
باقری، خسرو (1389). رویکردها و روش¬های پژوهش در فلسفه تعلیم و تربیت. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
بِر، ویوین (1395). برساخت¬گرایی اجتماعی (اشکان صالحی، مترجم). تهران: نشر نی.
جیمز، آلیوس، جنکس، کریس و پروت، آلن (1393). جامعه¬شناسی دوران کودکی، نظریه‌پردازی درباره دوران کودکی (علیرضا کرمانی، مترجم). تهران: ثالث.
حاتمی، زهرا (1395). تاریخ کودکی در ایران ( از آغاز عصر ناصری تا پایان دوره رضاشاه). تهران: نشر علم.
خسرونژاد، مرتضی (1382). معصومیت و تجربه: درآمدی بر فلسفه ادبیات کودک. تهران: نشر مرکز.
ذکایی، محمد سعید (1395). درآمدی بر مطالعات کودکی در ایران. تهران: آگاه.
سیف، علی‌اکبر (1383). روانشناسی پرورشی. تهران: آگاه.
شعاری نژاد، علی‌اکبر (1392). روانشناسی رشد. تهران: انتشارات اطلاعات.
ضرغامی¬، سعید (1392). هستی¬شناسی تغییر در پارادایم فرایندی در برابر پارادایم اتمی: تحلیل واسازانه تعلیم و تربیت. در چکیده مقالات چهارمین همایش ملی انجمن فلسفه تعلیم و تربیت ایران: مبانی فلسفی تحول در نظام آموزش‌وپرورش ایران (ص 17-15). مشهد: دانشگاه فردوسی.
فرزانفر، جواد (1390). بررسی فلسفه دوران کودکی در گذر تاریخ، رساله دکتری، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه خوارزمی.
فیشر، رابرت (1385). آموزش تفکر به کودکان (مسعود صفایی مقدم و افسانه نجاریان، مترجمان). اهواز: رسش.
کورسارو، ویلیام. ای (1393). جامعه¬شناسی کودکی (علیرضا کرمانی و مسعود رجبی اردشیری، مترجمان). تهران: ثالث.
کریمی گلیده، علی و همکاران (1395). واسازی مفهوم تفاوت¬های فردی دانش¬آموزان و نقد آن از منظر رویکرد بازسازی. پژوهش¬نامه مبانی تعلیم و تربیت، 6(1)، 82-69.
گِرگِن، کِنِت جی، گِرگِن، ماری (1394). ساخت اجتماعی (دعوت به گفت‌وشنود) (فاطمه جاودان، مترجم). تهران: انتشارات علوم و فنون.
محسنی، نیک‌چهره (1383). نظریه¬ها در روانشناسی رشد. تهران: انتشارات پردیس.
محمدپور، احمد (1396). روش تحقیق معاصر در علوم انسانی. تهران: ققنوس.
هینز، جوئنا، کندی، دیوید، وایت، دیوید (1389). فیلسوفان کوچک: کودکان به‌عنوان فیلسوف (یحیی قائدی، مترجم). تهران: آییژ.
Archard, D. (1993) Children: Rights and Childhood, London: Routledge.
Aries, P. (1962). Centuries of childhood: A Social History of family life (R. Baldick, Trans.). Germany: Libraries plon.
Bloch, M. N., Kennedy, D., Lightfoot, T., & Weyenberg. D. (2006). The child in the world/ the world in the child: Education and the Configuration of a Universal, Modern, and Globalized Childhood. London: Palgrave Macmillan.
Biesta, G. (2009). Witnessing Deconstruction in education: why Quasi-trascendentalism matters.
Biesta, Gert, (1998). Deconstruction, justice and the question of education. Zeitschrift für Erziehungswissenschaft, 1, 395-411.
Cannella, G. S. & Viruru, R. (2004). Childhood and Postcolonization: Power, Education, and Contemorary practice. New York and London: RoutledgeFalmer.
Cannella, G. S. (2002). Deconstructing early childhood education: Social justice and revolution. New York: Peter Lang.
David, T., Goouch, K. & Powell, S. (2016). The Routledge international handbook of philosophies and theories of early childhood education and care. London and New York: Routledge.
Robson, S. (2006). Developing thinking and Understanding in Young Children. London and New York: Routledge.
MacNaughton, S. K. & Lawrance, H. (2002). Learning for life: Strategic Review of Early Childhood Servics. Melbourne: Uniting Care Victoria.
Mayall, B. (Ed.) (1994). Chidrens Childhood: observed and Experinced. London: Falmer Press.
Haynes, J., Gale, K. & Parker, M. (2015). Philosophy and education: An introduction to key Questions and themes. London and New York: Routledge.
James, A., & James, A. L. (2004). Childhood: toward a theory of continuity and change. Annals of the American Academy of Political and Social Sciences, 575, 25-37.
James, A. (1999). Researching children social competence: methods and models. in M. Woodhead, D. Faulkner and k. Littleton (Eds), Makking sense of social Development. London: Routledge.
James, A. & Prout, A. (1997). Constructing and reconstructing Childhood. UK: Falmer Press.
James, A., Jenks, C. & Prout, A. (1998). Theorizing Childhood. New York: Teachers College Press.
Kehily, M. J. (2009). An introduction to childhood studies. UK: McGraw-Hill Education/Open University Press.
King, M. (2007). The sociology of childhood as scientific communication observations from a social systems perspective. Los Angeles, London, New Delhi and Singapore, 14(2), 193-213.
Penn, H. (2005). Unequal Childhoods: young children’s lives in poor countries: London and New York: Routledge.
Popkewitz, T. (1998). Dewey, Vygotsky, and the social administration of the individual: Constructivist Pedagogy as systems of ideas in historical Spaces. American Educational Research Journal, 35, 535-570.
Tricia, D., Kathy, G., Tesar, M., Rodriguez, S. & Kupferman, W. (2016). Philosophy and pedagogy of childhood, adolescence and youth, Global studies of childhood, 6 (2), 169-176.
Walkerdine, V. (1999). Violent boys and precocious girls: regulating childhood at the end of the millennium, contemporary Issues in Early Childhood, 1(1), 3-22.
Wilson, B. M. (2009). Constructions of childhood found award-winning children's literature. A Dissertation Submitted to the Faculty of the Department of Language, Reding, and Culture, In Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Doctor of Philosophy. THE UNIVERSITY OF ARIZONA.
Young, A. R. & Collin, A. (2004). Introduction: Constructivism and social Constructionism in the career field, Jounal of vocational Behavior, 64, 373-388.
