بررسی موسیقی شعر دیوان عمعق بخاری
محورهای موضوعی : تحلیل متون نظم
موسی کرمی
1
(استادیار دانشگاه پیام نور )
عبدالعظیم زارهشی
2
(دانشگاه پیام نور )
کلید واژه: موسیقی شعرعمعق بخاراییموسیقی درونیموسیقی معنوی,
چکیده مقاله :
چکیده راز ماندگاری سخن منظوم را باید درابعاد متعدد و با رویکردهای مختلف مورد واکاوی قرار داد. یکی از این ابعاد، بررسی «موسیقی شعر» با رویکرد زیبا شناختی است. از شاخه های موسیقی شعر، موسیقی درونی و معنوی آن است. موسیقی درونی آرایه هایی همچون: «تکرار، تجنیس، ترصیع، موازنه، ازدواج، سَر بُنی، بُن سری و ...» و موسیقی‌معنوی شامل: «تضاد، تناسب، ایهام، تلمیح، اغراق، حس آمیزی و ...) است. این پژوهش با شیوۀ توصیفی و تحلیلی به دنبال مطالعۀ گونه های متنوع موسیقی درونی و معنوی اشعار عمعق بخاری به عنوان شاعری شاخص است. حاصل آنکه در بخش موسیقی درونی آرایة «تکرار» با میزان 52% بیشترین بسامد و آرایة «تشابه الاطراف»(تسبیغ) با میزان 8/1% کمترین بسامد را دارد. همچنین در بخش موسیقی معنوی آرایه «مراعات النظیر»(همبستگی) با میزان آن 8/34% بیشترین بسامد را دارد و کمترین بسامد با میزان 14/0% از آن آرایة «سوال و جواب» است. بررسی بسامد انواع آرایه های لفظی و معنوی در شعر عمعق بخاری، بی تکلفی او را در شاعری خاطرنشان می کند و نشان می دهد او شاعری صنعت اندیش نیست و موسیقی شعر او در نتیجۀ شعر اوست نه برعکس.
Abstract: The secret of the permanence of poetic speech should be explored in various dimensions and with different approaches. One of these dimensions is the study of "poetry music" with an aesthetic approach. One of the branches of music of poetry is its inner and thought music. The inner music is figures of Speech such as: "repetition, paronomasia, adornment, parallelism, epanorthosis, anadiplosis, etc." and thought music includes: "contrast, proportion, ambiguity, allusion, exaggeration, sensuality, etc.). This descriptive and analytical research seeks to study various types of inner and thought music of Amaq Bukhari’s poems as an outstanding poet. As a result, in the internal music section, the "repetition" has the highest frequency with 52% and the “around similarity" (Tasbigh) has the lowest frequency with 1.8%. Also, in the thought music section, the “Observance of peers “(Correlation) has the highest frequency with 34.8% and the lowest frequency with 0.14% of that array is "question and answer". Examining the frequency of all kinds of figures of speech and figures of thought in Bukhari's poetry, points out his unpretentiousness in a poet and shows that he is not an industrial poet and his music is the result of his poetry and not the other way around.
منابع و مآخذ 1- قرآن کریم.
2- انوری ابیوردی،اوحدالدین علی بن محمد،(1376) دیوان اشعار، به کوشش محمد تقی مدرس رضوی،چاپ پنجم، تهران، انتشارات علمی- فرهنگی،ج1.
3- راستگو، سید محمد(1382) هنر سخن آرایی، چاپ اول، تهران،انتشارات سمت.
4- زرین کوب، عبدالحسین (1363) سیری در شعر فارسی، تهران، انتشارات زرین.
5- شفیعی کدکنی،محمد رضا(1379) موسیقی شعر، تهران، انتشارت توس.
6- شمیسا، سیروس (1381) بدیع، چاپ سیزدهم، تهران،دانشگاه پیام نور.
7- عمعق بخارایی، شهاب الدین (1389) دیوان اشعار، به کوشش علیرضا شعبان لو، چاپ اول، تهران،انتشارات آزما.
8- قیس رازی،محمدبن شمس(1360)،المعجم فی معاییر اشعار العجم، تصحیح محمدتقی مدرس رضوی،تهران،زوار.
9- کزازی، میر جلال الدین (1373) زیباشناسی سخن پارسی، چاپ اول، تهران ،کتاب ماد(وابسته به نشر مرکز).
10- نظامی عروضی، احمد بن عمر بن علی(1385)چهار مقاله، به تصحیح محمد قزوینی،به کوشش محمد معین، چاپ سوم،تهران، انتشارات زوار.
11- وحیدیان کامیار،تقی (1380) وزن و قافیة شعر فارسی، تهران،مرکز نشر دانشگاهی.
12- وطواط، رشیدالدین(1339) حدائق السحر فی دقائق الشعر، به تصحیح سعید نفیسی، تهران کتابخانة بارانی.
13- هادی، روح الله(1387) آرایه های ادبی، تهران، دفتر برنامه ریزی و تالیف کتب درسی وزارت آموزش و پرورش. مجلات
14- صفار،ناهید(1393)،موسیقی شعر در دیوان پروین اعتصامی، فصلنامة علمی-پژوهشی زن و فرهنگ، تهران،پاییز 1393،شماره 21.
