بررسی و مقایسه حالت اغماء با بیهوشی عمومی و مرگ مغزی در فقه و حقوق ایران
محورهای موضوعی : فقه مدنی حقوق خصوصیمرتضی چیت‌سازیان 1 , حامد حسنی‌نیا 2
1 - استادیار دانشگاه شهید مطهری
2 - دانشگاه شهید مطهری
کلید واژه: اغماء, بیهوشی عمومی, مرگ مغزی, محجور, اهلیت.,
چکیده مقاله :
در این نوشتار سعی شده است تا حالت اغماء تبیین گردد و این حالت با بیهوشی عمومی و مرگ مغزی، با مراجعه به آرای فقها و حقوق‌دانان و آخرین یافته های پزشکی مقایسه گردد. اغماء برخلاف باور رایج یک بیماری نیست، بلکه به عنوان حالتی از ناهشیاری است که از صدمه به قوای دماغی مغمی‌علیه نشان دارد. مدخلیت بررسی حالت اغماء و تمایز آن از حالات مشابه در علم فقه و حقوق در ثمرۀ بحث نهفته است. مهم‌ترین ثمرۀ بحث پیرامون شناخت حالت اغماء و مقایسۀ آن با بیهوشی عمومی و مرگ مغزی در پاسخ موشکافانه به این پرسش نمایان می‌شود که فرد مغمی‌علیه در کدام وضعیت حیاتی قرار دارد، زیرا در فقه و حقوق میان مرگ و زندگی انسان رابطۀ عمیقی وجود دارد از این منظر که برخی احکام فقط به سبب موت و بر میت مجری است و در مقابل نیز احکامی وجود دارد که تا فرد در قید حیات است بر وی جاری می‌شود و با زهوق روح قابلیت اجرایی ندارد. بنابراین بررسی دقیق مفاهیم حیات و موت برای نیل به مقصود در این نوشتار اجتناب ناپذیر است.
In this paper, we have first tried to define coma and then compare it with general anesthesia and brain death by resorting to the opinions of the jurists and latest medical findings. Unlike common belief, coma is not a disease; rather, it is a prolonged state of unconsciousness that results from damage to the person’s brain. In this paper, we will investigate the nature of coma and compare and contrast it with similar states of unconsciousness in the science of jurisprudence and law. The most important outcome of this study and the aforesaid comparison and contrast will emerge in the answer to the following question: What state of life is “the person in coma” in? There is an in-depth relation between humans’ life and death on one side and jurisprudence and law on the other side, in the sense that some rules are only applicable to death and the dead person while on the contrary, there are rules that are applicable to the person as long as he is alive and become inapplicable with the passing away of the person. Therefore, a precise examination of the concepts of life and death will be inevitable toward realizing the purpose of this paper.
- قرآن کریم
- امانی، حمید رضا. (1388) «جنایت نسبت به بیمار مرگ قشر مغز»، مجله حقوقی دادگستری، سال 73، شمارۀ 68.
- تقی‌زاده، المیرا. (1389) «نحوۀ احتساب میزان دیۀ اشخاص دارای زندگی نباتی»، مجله تعالی حقوق، سال دوم، شمارۀ 6.
- جعفری لنگرودی، محمد جعفر. (1390) وسیط در ترمینولوژی حقوق، تهران: نشر گنج دانش، چاپ چهارم.
- حاتمی، علی اصغر، و ندا مسعودی. (1389) «آثار حقوقی مرگ مغزی»، مجله مطالعات حقوقی شیراز، دورۀ دوم، شمارۀ 1.
- حر عاملی، محمد بن حسن. (1409ق.) تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشرعیه، قم: مؤسسۀ آل بیت علیهم السلام، چاپ اول.
- دیبایی، امیر. (1384) چکیدۀ طب قانونی، اهواز: نشر دانشگاه علوم پزشکی اهواز، چاپ دوم.
- روحانی، محمود، و فاطمه نوغانی. (1376) احکام پزشکی، تهران: انتشارات تیمورزاده، چاپ اول.
- زراعت، عباس. (1384) حقوق جزای اختصاصی، تهران: نشر فکر سازان، چاپ اول.
- سراجی، محمود. (1389) «ماهیت مرگ مغزی از نظر قرآن و روایت»، مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اراک، سال 13، شمارۀ 4، ویژۀ نامۀ 2.
- سلطانیان، حمید. (1377) «مرگ مغزی»، مجله فقه اهل بیت، سال چهارم، شمارۀ 14.
- شهید اول، محمد بن جمال الدین مکی العاملی. (1378) لمعه دمشقیه، ترجمۀ محسن غرویان و علی شیروانی، قم: انتشارات دار الفکر، چاپ دوازدهم.
- شیرزاد، جلال. (1389) پلیس و پزشکی قانونی، تهران: ادارۀ چاپ و نشر معاونت پژوهش دانشگاه علوم انتظامی ناجا، چاپ دوم.
- صادقی، سید عباس. (1380)، «استفاده از پاسخ‌های شنیداری در تأیید مرگ مغزی»، مجله علمی پزشکی قانونی، سال هفتم، شمارۀ 22.
- صادقی، محمد هادی. (1374) «حیات غیر مستقر»، مجله علمی پزشکی قانونی، سال دوم، شمارۀ 5.
- عباسی، محمود. (1389) حقوق جزای پزشکی، تهران: انتشارات حقوقی، چاپ دوم.
- عباسی، محمود، علی اکبر فرحزادی و محمد رحمتی. (1390) «مطالعه مرگ مغزی از منظر فقه و حقوق جزا»، مجله اخلاق و حقوق پزشکی، دورۀ چهارم، شمارۀ 2.
- علیدوست، ابوالقاسم. (1383) «مرجعیت عرف در تطبیق مفاهیم بر مصادیق»، مجله فقه و حقوق، سال اول، شمارۀ 2.
- گودرزی، فرامرز، و مهرزاد کیانی. (1390) پزشکی قانونی برای دانشجویان حقوق، تهران: انتشارات سمت، چاپ هشتم.
- محمدی کرجی، رضا. (1389) «ماهیت مرگ مغزی و آثار فقهی و حقوقی آن»، مجله فقه اهل بیت، سال شانزدهم، شمارۀ 62.
- مؤمن قمی، محمد. (1415ق.) کلمات سدیده فی مسائل جدیده، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
- میر هاشمی، سرور. (1385) «مبانی مشروعیت پیوند اعضا»، مجله ندای صادق، سال یازدهم، شمارۀ 44.
- نظری توکلی، سعید. (1382) «مقایسه مرگ مغزی با حیات غیر مستقر»، مجله مقالات و بررسی‌ها، دفتر 73.
