پترولوژی، ژئوشیمی و پتانسیل اسکارن زایی توده گرانیتوئیدی سامن (جنوب غرب ملایر، همدان)
محورهای موضوعی :حسن زمانیان 1 , فرهاد احمدنژاد 2 , اکرم کرمی 3 , بتول تقی پور 4
1 - دانشگاه لرستان
2 - دانشگاه لرستان
3 - دانشگاه لرستان
4 -
کلید واژه:
چکیده مقاله :
گرانیتوئید سامن در امتداد بخش شمال غربی پهنه سنندج- سیرجان در جنوب غربی ملایر واقع شده است. بر اساس ویژگی های کانی شناسی و ژئوشیمیایی پنج رخساره اصلی شامل واحدهای گرانودیوریت، مونزوگرانیت، سینوگرانیت، آلکالی فلدسپار گرانیت و کوارتزمونزونیت در گرانیتوئید سامن تشخیص داده شده است. واحدهای گرانودیوریتی در مقایسه با سایر واحدها از گسترش بیشتری برخوردار بوده و غالب ترکیب این توده را به خود اختصاص می‌دهند. ژئوشیمی عناصر اصلی نشان می دهد که گرانیتوئید سامن متاآلومینوس (ACNK=0.75) تا پرآلومینوس (ACNK=1.21) بوده و در دسته گرانیت های قوس های آتشفشانی (VAG) مرتبط با حاشیه فعال قاره ای قرار می-گیرد، و از لحاظ ویژگی‌های پتروشیمیایی متعلق به سری کالک آلکالن با پتاسیم بالا می‌باشد. تهی شدگی واحدهای سنگی گرانیتوئید سامن از عناصر Nb، Zr، Hf، Y، Ti و HREE و غنی‌شدگی از عناصر K، Rb، Cs، Th و LREE با ویژگی جایگاه‌های قوسی مرتبط با فرورانش پوسته اقیانوسی نئوتتیس به زیر پهنه سنندج- سیرجان سازگار می‌باشد. بررسی های صورت گرفته نشان می‌دهد که این توده توسط واکنش و فعل و انفعال با پوسته بالایی آلودگی پیدا کرده است. در منطقه سامن برون اسکارن کلسیک (گراسولار-آندرادیت/ اوژیت-دیوپسید) و درون اسکارن (ترمولیت-اکتینیولیت/ اپیدوت) در امتداد همبری گرانیتوئید و مرمر رخ داده است. مطالعه حاضر نشان می‌دهد که ویژگی‌های ژئوشیمیایی گرانودیوریت ها و کوارتزمونزونیت های سامن به ترتیب مشابه ترکیب متوسط گرانیتوئیدهای همراه با اسکارن های Au-Cu و Fe بوده درحالی‌که ویژگی‌های ژئوشیمیایی واحدهای مونزوگرانیتی، سینوگرانیتی و آلکالی فلدسپار گرانیتی سامن به ترکیب گرانیتوئیدهای همراه با اسکارن های Sn و Mo نزدیک تر می‌باشد. گرانیتوئیدهای سامن را می‌توان بر اساس شرایط اکسایشی و میزان تکامل ماگما در دسته گرانیتوئیدهای نسبتا تکامل نیافته تا اندکی تکامل یافته و اکسایشی همانند بیشتر مجموعه‌های فلزی اصلی Au-Cu در مقیاس جهانی رده بندی کرد.
The Samen granitoid is located along the northwestern part of the Sanandaj- Sirjan Zone in the Southwestern of Malayer. Based on mineralogical and geochemical characteristics, five main facies have been recognized in the Samen granitoid which included granodiorite, monzogranite, syenogranite, alkali-feldspar granite and quartz-monzonite. Granodiorite is the main facies of the pluton and is more wide spread than other facies. Geochemistry of major elements indicates that the Samen granitoid is metalomious (ACNK=0.75) to peralomious (ACNK=1.21) and is classified as volcanic arc granites (VAG) related to active continental margins and petrochemically belongs to calc alkaline with high K rock series. Depletion in Nb, Zr, Hf, Y, Ti and HREE and enrichment in K, Rb, Cs, Th and LREE is consistent with an arc setting related to the subduction of Neo-Tethyan oceanic crust beneath the Sanandaj-Sirjan zone. The pluton has been contaminated by interaction with upper crust. In the Samen district both calcic exoskarn (grossular-andradite/augite-diopside) and endoskarn (tremolite-actinolite/epidote) occur along the contacts between granitoid and marble. The present study indicates that geochemical characteristics of the granodiorite and quartz-monzonite Samen rocks are similar to the averages for Au-Cu- and Fe- skarns granitoids, whereas the geochemical characteristics of the monzogranite, syenogranite and alkali-feldspar granite are similar to averages for Sn- and Mo-skarn granitoids. Based on oxidizing conditions and magma evolution, the Samen granitoid is characterized by relatively unevolved to moderately evolved and oxidized suites, as in most Au-Cu core metal associations globally.
