پوشش گیاهی و آب و هوای دیرینه نورین (تریاس پسین) در ایران
محورهای موضوعی :
1 - دانشگاه فردوسی مشهد
کلید واژه: آب و هوای دیرینه, ایران, پوشش گیاهی دیرینه, نورین. ,
چکیده مقاله :
توالی‌های سنگی حاوی ماکروفسیل‌های گیاهی به سن نورین در ناحیه البرز مربوط به دو واحد چینه‌شناسی للـه‌بند و شهمیرزاد، در ناحیه کپه‌داغ مربوط به سازند میان‌کوهی و در ایران مرکزی مربوط به پاره‌سازند قدیر در ناحیه طبس و بخش دهرود در ناحیه کرمان می‌باشند. به‌طورکلی تنوع و پوشش گیاهی در طی زمان نورین کمتر از رتین به‌ویژه ژوراسیک (گروه شمشک) است و بیشترین تنوع پوشش گیاهی زمان نورین در حوضه البرز مربوط به شاخه پتریدوسپرموفیت‌ها (سرخس‌های دانه‌دار) و در حوضه ایران مرکزی مربوط به شاخه پتریدوفیت‌ها (سرخس‌ها) است و نشان‌دهنده رطوبت بالاتر زمان مذکور در حوضه ایران مرکزی و خشک‌تر بودن آب و هوای حاکم در حوضه البرز می‌باشد. بیشترین تنوع پوشش گیاهی در توالی‌های سنگی نورین در سراسر ایران مربوط به شاخه پتریدوسپرموفیت‌ها و کم‌ترین تنوع مربوط به ژینکوفیت‌ها است به‌طوری‌که به‌ترتیب 32 درصد (یک سوم پوشش گیاهی) و 5/6 درصد از کل پوشش گیاهی را شامل می‌شوند. نواحی پوشیده از گیاهان در سراسر البرز در طی زمان نورین مرتبط با یکدیگر است و جدایش وسیعی بین آن‌ها وجود نداشته است. مجموعه ماکروفسیل‌های گیاهی در هر دو حوضه البرز و ایران مرکزی موید آب و هوایی به نسبت مرطوب نیمه گرمسیری تا گرمسیری برای زمان نورین ولی با رطوبت کمتری در قیاس با زمان رتین می‌باشند. همچنین پوشش گیاهی زمان نورین در البرز کم تراکم‌تر و پراکنده‌تر از ایران مرکزی در طی زمان نورین است.
Rock beds containing plant macrofossils of Norian in Alborz region belong to two stratigraphic units of Lalehband and Shahmirzad. The same beds in Kopeh-Dagh area belong to Mian-Kuhi Formation and in Central Iran belong to Qadir submember in Tabas region and Dehroud member in Kerman region. In general, plant diversity and vegetative cover during the Norian stage is less than Rhaetian especially Jurassic (Shemshak group) and the highest plant diversity of Norian in the Alborz basin is related to the phyllum of Pteridospermophytes (seed ferns) and in the Central Iran basin is related to the phyllum of Pteridophyta (ferns) indicating the higher humidity of the mentioned time in Central Iran basin and the drier climate in Alborz basin. The highest diversity of vegetation in Norian sediments throughout Iran belongs to the seed ferns (Pteridospermophyta) and the lowest diversity belongs to Ginkgophytes so that they comprise 32% (one third of the vegetation) and 6.5% of the total vegetation, respectively. Plant-covered areas throughout Alborz were interconnected during the Norian period and there was no extensive separation between them. The plant macrofossils assemblage in both Alborz and Central Iran basins confirms the relatively humid subtropical to tropical climate for the Norian but less humidity compared to the Rhaetian. Also, the vegetation of Norian in Alborz was less dense and scattered than Central Iran during Norian.
آقانباتی، ع.، 1393. فرهنگ چینه‌شناسی ایران (جلد سوم ـ ژوراسیک). سازمان زمين‌شناسي و اکتشافات معدنی كشور، 544 .
آقانباتی، ع.، 1388. فرهنگ چینه‌شناسی ایران (جلد سوم ـ تریاس). سازمان زمين‌شناسي و اکتشافات معدنی كشور، 727 .
آقانباتي، ع.، 1377. چينه‌شناسي ژوراسيك ايران 1. سازمان زمين‌شناسي و اکتشافات معدنی كشور، 355.
خسرو تهرانی، خ. و امینی فضل، ع.، 1363. مطالعه زمین شناسی و چینه شناسی منطقه سوادکوه (البرز مرکزی). نشریه دانشکده علوم، دانشگاه تهران، 14: 25-9.
سعادت نژاد، ج.، 1401. ماکروفسیل‌های گیاهی سازند لـله‌بند (تریاس پسین)، گستره‌ی زغال‌دار رامسر، شمال ایران، فصلنامه زمین شناسی ایران، 62: 27-15.
سعادت نژاد، ج.، 1395. ماكروفسيل‌هاي گياهي سازند کلاریز (رتین) از معادن زغال‌سنگ کناررود (جنوب باختری چابکسر)، تعیین سن و مقایسه آن‌ها با سایر مناطق در حوضه‌ی زغال‌خیز البرز غربی، دو فصلنامه‌ی دیرینه شناسی، 4 (2): 208-189.
کیمیایی، ع.، 1350. سنگواره‌های گیاهی از تشکیلات شمشک گرمابدر، نشریه دانشکده علوم، دانشگاه تهران، 3 (3): 25-7.
منانی، م.، سعادت نژاد، ج. و علامه، م.، 1399. ماکروفسیل‌های گیاهی سازند نایبند (تریاس پسین)، شمال شرق چاه‌ریسه، ایران مرکزی، دو فصلنامه‌ی رخساره‌های رسوبی، 13 (2): 238-226.
نائیجی، م.ر.، مغفوری مقدم، ا.، حسینی برزی، م. و سلیمانی، ب.، 1399. نشانگرهای آب و هوایی و جغرافیای دیرینه در توالی تریاس بالایی گروه شمشک، فصلنامه زمین شناسی ایران، 54: 36-17.
واسيليف، ا. و.، 1363 (1984). فسيل‌هاي مزوزوئيك مناطق ذغالدار ايران، جلد اول، قسمت دوم، آلبوم عكس‌ها و اشكال فسيل‌هاي گياهي، ترجمه: مهديان، ج.، شركت ملي فولاد ايران، منتشر نشده، 97 ، 47 آلبوم.
واعظ جوادی، ف.، 1391. بیوستراتیگرافی سازند نایبند در منطقه معادن زغال‌سنگ پروده طبس بر مبنای ماکروفسیل‌های گیاهی، فصلنامه‌ی پژوهش‌های چینه نگاری و رسوب شناسی، 46 (1): 143-113.
Assereto, R., Barnard, P.D.W. and Fantini-Sestini, N., 1968. Jurassic Stratigraphy of the Central Elburz. Rivista Italiana di Paleontologia e Stratigrafia, 74(1): 3-21.
Barnard, P.D.W., 1967. Flora of the Shemshak Formation. Part 2: Liassic Plants from Shemshak and Ashtar. Rivista Italiana di Paleontologia e Stratigrafia, 73(2): 539-589.
Boersma, M. and van Konijnenburg-van Cittert, J.H.A., 1991. The Triassic of Aghdarband (AqDarband), NE Iran and its Pre-Triassic Frame. Abhandlungen Der Geologischen Bundesanstalt. B.-A., 38: 223-252.
Boureau, E., Furon, R. and Rosset, L.F., 1950. Contribution a l’etude des flores Jurassiques d’Asie. Memoires du Museum National d’Histoire Naturell, 30(2): 207-242. (In French)
Bragin, Y., Jahanbakhsh, F., Golubev, S. and Sadovnikov, G., 1976. Stratigraphy of the Triassic- Jurassic Coalbearing Deposites of Alborz. National Iranian Steel Company, 51. (unpublished)
Corsin, P. and Stampfli, G., 1977. La formation de Shemshak dans l'Elburz oriental (Iran): flore-stratigraphie-paleogeographie. Geobios, 10: 509-571. (In French)
Fakhr, M.S., 1977. Contribution a l'etude de la flore Rheto-Liasique de la formation de Shemshak de l'Elburz (Iran). Memoire de Section de Science. 5, 178.
Furon, R., 1941. Géologie du Plateau Iranien (Perse, Afghanistan, Béloutchistan). Memoires du Museum National d’Histoire Naturell, N. S., 7, 2: 177-414. (In French)
Fürsich, F.T, Wilmsen, M., Seyed-Emami, K. and Majidifard, M.R., 2009. Lithostratigraphy of the Upper Triassic Middle Jurassic Shemshak Group of Northern Iran. Geological Society, Special Publications, 312: 129-160.
Kilpper, K., 1975. Paleobotanische Untersuchungen im Nord-Iran. I. Nachweis nichtmariner Obertrias am Nordabfall des Alburz-Gebirges. Review Palaeobotany and Palynology, 19: 139-153. (In Germany)
Kilpper, K., 1971. Uber eine Rat-Lias Flora aus dem nordlichen Abfall des Alburz Gebriges in Nord Iran, II: Ginkgophyta-Belaubungen. Palaeontographica, B., 133: 89-102. (In Germany)
Kilpper, K., 1964. Uber eine Rat-Lias Flora aus dem nordlichen Abfall des Alburz Gebriges in Nord Iran, I: Bryophyta-Pteridophyta. Palaeontographica, B., 114 (1-3), 1-78. (In Germany)
Kustatscher, E., Ash, S.R., Karasev, E., Pott, C., Vajda, V., Yu, J. and McLoughlin, S., 2018. Flora of the Late Triassic. In: Tanner, L.H., ed., The Late Triassic World. Earth in a Time of Transition. Topics in Geobiology 46, Springer, Cham, Switzerland, 545–622.
Lorenz, C., 1964. Die Geologie des Oberen Karadj-Thales (Zentral-Elburz), Iran. Mitteilungen Geologischen Institut E.T.H., 22: 1-133. (In Germany)
McKellar, J.L., 2004. Geophysical controls on late Palaeozoic – early Mesozoic geological history and floral succession: eastern Australia in perspective. Memoirs of the Association of Australasian Palaeontologists, 29; 47-83.
Nabavi, M. S., 1975. Caledonian movements and the Caledonids in Iran. Geodynamics of Southwest Asia. Tehran Symposium, Geology Survay iran.
Repin, J., 1978. Stratigraphy and Paleogeography of Coal-bearing Sediments of Iran. National Iranian Steel Company, 326. (unpublished)
Sadovnikov, G.N., 1991. Upper Triassic Gymnosperms from Northern Iran. Paleontological Journal, 25 (4): 123-137.
Sadovnikov, G.N., 1989. Taeniopteris, Nilssoniopteris and Nilssonia in the Late Triassic Flora of Iran. Paleontological Journal, 23 (3): 95-100.
Sadovnikov, G.N., 1987. New Data on the Structure and Distribution of the Ferns Thainguyenopteris and Hyrcanopteris. Paleontological Journal, (4): 88-95.
Sadovnikov, G., 1976. The Mesozoic flora of Alborz and Central Iran and its stratigraphic importance. National Iranian Steel Company, 118, 13 table. (unpublished)
Schweitzer, H.J. and Kirchner, M., 2003. Die rhato-jurassischen Floren des Iran und Afghanistans. 13. Cycadophyta. III. Bennettitales. Palaeontographica, B., 264 (1-6): 1-166. (In Germany)
Schweitzer, H.J. and Kirchner, M., 1998. Die rhato-jurassischen Floren des Iran und Afghanistans. 11. Pteridospermophyta und Cycadophyta I. Cycadales. Palaeontographica, B., 248 (1-3): 1-85. (In Germany)
Schweitzer, H.J. and Kirchner, M., 1996. Die rhato-jurassischen Floren des Iran und Afghanis-tans. 9. Coniferophyta. Palaeontographica, B., 238 (4-6): 77-139. (In Germany)
Schweitzer, H.J. and Kirchner, M., 1995. Die rhato-jurassischen Floren des Iran und Afghanis-tans. 8. Ginkgophyta. Palaeontographica, B., 237 (1-3): 1-58.
Schweitzer, H.J., Kirchner, M. and Van Konijnenburg – Van Cittert, J.H.A., 2000. The Rhaeto-jurassis Flora of Iran and Afghanistans 12. Cycadophyta II. Nilssoniales. Palaeontographica, B., 254 (1-3): 1-63.
Schweitzer, H.J., Schweitzer, U., Kirchner, M., Van Konijnenburg – Van Cittert, J.H.A., Van der Burg, J. and Ashraf, R.A., 2009. The Rhaeto-Jurassic flora of Iran and Afghanistan. 14. Pterophyta - Leptosporangiatae. Palaeontographica, B., 279: 1-108.
Schweitzer, H.J., Van Konijnenburg – Van Cittert, J.H.A. and Van der Burg, J., 1997. The Rhaeto-jurassis Flora of Iran and Afghanistan. 10. Bryophyta, Lycophyta, Sphenophyta, Pterophyta – Eusporangiata and Protoleptosporangiata. Palaeontographica, B., 243 (4-6): 103-192.
Vaez-Javadi, F., 2011. Middle Jurassic flora from the Dansirit Formation of the Shemshak Group, Alborz, north Iran. Alcheringa, 35:1, 77-102.
Vaez-Javadi, F., 2006. Plant fossil remains from the Rhaetian of Shemshak Formation, Narges-Chal Area, NE Iran. Rivista Italiana di Paleontologia e Stratigrafia, 112(3): 397-416.
Vaez-Javadi, F. and Ghavidel-Syooki, M., 2002. Plant megafossil remains from Shemshak Formation of Jajarm area, NE Alborz, Iran. Palaeobotanist, 51: 57-72.
Vaez-Javadi, F. and Mirzaei-Ataabadi, M., 2006. Jurassic plant macrofossils from the Hojedk Formation, Kerman area, East-Central Iran. Alcheringa, 30: 63-96.
Zeiller, R., 1905. Sur les plantes rhetiennes de la Perse recueillies par M.J. de Morgan. Bulletin de la Société Géologique de France, 5: 190-197. (In France)
