عناصر بینامتنی و سیلان ذهن در آثار محمود اکبرزاده و محمدرضا شمس
محورهای موضوعی :
1 - دانشگاه حکیم سبزواری
کلید واژه: محمدرضا شمس محمود اکبرزادهداستان کودک و نوجوانمدرنیسم بینامتنیتسیّال ذهن,
چکیده مقاله :
جریان مدرنیسم در ایران پدیده‌ای تازه ا.ست که مورد توجه برخی نویسندگان قرار گرفته و با الگوپذیری از ادبیات غرب، آثاری پدید آورده‌اند که در مواردی موفق بوده‌است. با توجه به این که مدرنیسم هنوز در ادبیات داستانی بزرگسال ایران جای خود را چنانکه باید پیدانکرده، ورود آن به ادبیات کودک، به سختی می‌تواند مورد پذیرش قرارگیرد. از سویی، عدم توجه نویسندگان به شرایط سنّی کودک و نوجوان و گرایش به ابهام و ایجاز، درک مفهوم متن را برای این قشر غیر ممکن ساخته‌است. در این پژوهش با هدف شناخت ویژگی‌های مدرنیستی ادبیات کودک در دهه‌های اخیر و جنبه‌های نوآوری نویسندگان، داستان‌های محمود اکبرزاده و محمدرضا شمس را از جهت کاربرد عناصر مدرن با تأکید بر بینامتنیت و سیّال ذهن بررسی‌کرده و به این نتیجه رسیده‌ایم که محمود اکبرزاده در حوزۀ داستان‌نویسی مدرن، دارای نوآوری‌هایی است و بیشترین عناصر بینامتنی در آثارش عبارت از فراداستان و فولکلور بوده و در مواردی از جریان سیّال ذهن برای روایت داستان سود جسته‌است. عناصر بینامتنی محمدرضا شمس نیز بیشتر شامل باورهای عامیانه، فولکلور و اسطوره‌هاست و از جریان سیّال ذهن به وفور استفاده نموده‌است. بنابراین، آثار وی، پیچیده تر از آثار محمود اکبر زاده است.
The current trend of modernism in Iran is a new phenomenon that has attracted the attention of some writers and has produced works that have been successful in some cases with the pattern of western literature. Given that modernism still has its place in the fictional literature of Iran as it should be, its entry into the child's literature can hardly be accepted. On the one hand, the authors' lack of attention to the childhood and adolescent age and the tendency to ambiguity make it impossible to understand the concept of the text for this group. In this study, with the aim of understanding the modernist features of child literature in recent decades and aspects of the authors' innovation, Mahmoud Akbarzadeh and Mohammadreza Shams have been focusing on the use of modern elements with an emphasis on the intertextuality and fluidity of the mind, and we conclude that Mahmoud Akbarzadeh in the field of modern scriptwriting , Has innovations, and most of the intertextual elements in his work are Faradastan and folklore, and in some cases, the fluid flow of mind is used to narrate the story. Mohammad Reza Shams' intertextual elements also include folk beliefs, folklore and myths, and have abundantly flowed from the fluid flow of mind. Therefore, his works are more complex than those of Mahmoud Akbarzadeh. :
1. آلن،گرا‌هام (1380).بینامتنیت ، ترجمۀ پیام یزدانجو، تهران: نشر مرکز
2. لحمدی، بابک(1388)ساختار و تأویل متن، چاپ یازدهم، تهران: مرکز
3. اکبرپور، احمد(1392).سه سوت جادویی، چ3،تهران: افق
4. .........................(1381).امپراطور کلمات،چ2، تهران: پیدایش
5. .........................(1390).رد پای نویسنده عقده ای، تهران: قطره
6. .........................(1376).دنیای گوشه و کنار دفترم، تهران: خیام
7. ........................(1384)رویاهای جنوبی، تهران: قطره
8. انجوی شیرازی،ابوالقاسم(1352)قصه‌های ایرانی، تهران: بی نا
9. بیات، حسین. (1383).«زمان در داستان‌های جریان سیّال ذهن»، فصلنامة پژوهش‌های ادبی، شمارة 6، صص 32ـ7.
10. بی نیاز، فتح اله(1387).درآمدی بر داستان نویسی و روایت شناسی، چاپ اول، تهران: افراز
11. ...........................(1390).در جهان رمان مدرنیستی، چاپ اول، تهران: افراز
12. پارسایی، حسن(1389)«.سه سوت اضافی»، کتاب ماه کودک و نوجوان، ش151 صص13-18
13. .............................(1386).«مینی مالیزم فانتزیک و قاعده گریز، نقد و بررسی مجموعه داستانک «بادکنک و اسب آبی» پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان ، ش51، صص148-156
14. تودوروف، تزوتان(1377).منطق گفت و گویی میخاییل باختین، ترجمۀ داریوش کریمی، چاپ اول، تهران: مرکز.
15. حسام پور، سعید، آرامش فرد، شیدا(1391)«نگاهی به ابعاد روایتمندی در داستان سه سوت جادویی احمد اکبرپور(بر پایۀ نظریۀ ماریا نیکولایه وا)» مجله علمی-پژوهشی مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز، سال سوم، شماره اول، صص19-46
16. دیچز، دیوید، و جان استلوردی (1386) رمان قرن بیستم، نظریه¬های رمان، حسین پاینده، چاپ اول، تهران: نیلوفر.
17. ر‌هادوست،بهار(1380). «ویژگی‌های رمان پست مدرن» نشریه کارنامه، ش25-26،صص30-33
18. رودریگز، کریس(1391)مدرنیسم، ترجمۀ کامران سپهران، چاپ اول، تهران: پردیس دانش.
19. درویشیان، علی اشرف، خندان، رضا(1377)فرهنگ افسانه‌های ایرانی، چاپ اول، تهران: آنزان
20. شمس، محمدرضا(1386). من و زن بابا و دماغ بابام، چاپ اول، تهران: افق.
21. ................................(1380). دیوانه و چاه، چاپ اول، تهران: حنانه
22. ................................(1380). دخترۀ خل و چل، چاپ اول، تهران: حنانه.
23. ..............................(1387)غول و دوچرخه،چاپ اول، تهران: افق.
24. شیخ الاسلامی،حسین(1386). «کلاف خوانی، نگاهی به دختر خل و چل اثر محمدرضا شمس» پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان ، ش 51، صص 137-147
25. قزل ایاغ، ثریا(1386). ادبیات کودکان و نوجوانان و ترویج خواندن، تهران: سمت.
26. مکاریک، ایرنا ریما(1383)دانشنامه نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی، چاپ اول، تهران: آگه
27. نامور مطلق، بهمن(1386)ترامتنیت مطالعه روابط یک متن با دیگر متن‌ها، پژوهشنامۀ علوم انسانی، ش56، صص83-98.
28. نعیمی، زری(1385). «معلق میان شاعر بالقوه و داستان نویس بالفعل، مروری انتقادی بر آثار اکبرپور» پژوهشنامۀ ادبیات کودک و نوجوان، ش44صص115-130
29. نیکولایه وا، مریا(1387). فراسوی دستور داستان، دیگرخوانی‌های ناگزیر، ترجمۀ مرتضی خسرونژاد، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
30. وارد، گلن(1393)پست مدرنیسم، ترجمۀ قادر فخر رنجبری، ابوذر کرمی،تهران: ماهی.
31. Assiter,A.(1984).Althusser and structuralism. British journal of sociology.Vol.35,No.2.Blackwell publishing.
32. Barry,P.(2002).structuralism,Beginning theory: an introduction to literary and cultural theory.Manchester.Manchester University Press.
33. Neil,H, (1987) Writings on ART,and structuralism BY Sigmund Freud Foreword by Standford University Press.
